Rotavirüs Aşısı
Rota virüsü iki yaş ve altındaki çocukları tehdit eden ve bağırsak iltihabı gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen tehlikeli bir virüstür. Dünya genelinde beş yaş altı çocukların en az bir defa rota virüsten kaynaklı olarak hastalığa yakalandığı bilinmektedir. Şiddetli yüksek ateş, kusma ve ishal gibi semptomlarla kendisini gösteren bu hastalık oral ve fekal yollarla bulaşır. Yani ağız yolu ve dışkı, rota virüsün yayılma yollarıdır. Genellikle ilkbahar ve kış aylarında hastalığın görülme sıklığı artmaktadır. İki günlük kuluçka süresi olan bu hastalık genellikle bir hafta içerisinde iyileşmektedir. Herhangi bir ilacı bulunmayan rota virüsten korunmanın tek etkili yolu rota virüs aşısıdır. İnsandan insana bulaşma özelliği olan rota virüsün 5 yaş altı çocukları daha fazla etkilemektedir. Yetişkin bireylerde genellikle görülmeyen bu hastalık dışkı ve kusmuk yolu ile bulaşmaktadır. Hatta eşyalarla ortak temas ve öksürük yolu ile de rota virüsün bulaşabildiği bilinmektedir. Özellikle kreşler hastalığın yayılmasında kritik rol oynar. Adana’da hastalarına hizmet veren Uzman Çocuk Doktoru Songül Uzgelir, rota virüs belirtileri, tedavisi ve rota virüs aşısı hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için anlattı.
Rota Virüs Belirtileri Nelerdir?
Genellikle iki veya üç günlük kuluçka sürecinin ardından ateş ve kusma gibi semptomlarla hastalık kendisini gösterir. Bol sulu ishal rota virüsün en karakteristik belirtisidir. Virüs, hastanın dışkısında hastalık başlamadan birkaç gün önce ve hastalık iyileştikten sonraki birkaç gün süresince bulunmaya devam eder. Rota virüs ishali yaşayan bebekler karın kramplarından dolayı huzursuz günler geçirirler. Gerek ishal gerekse kusmadan dolayı bebeğin vücudunda sıvı eksikliği meydana gelir. Bu da daha az idrara çıkma, bitkinlik, hızlı soluk alıp verme, gözlerde çökme gibi durumlar yaşanır. Hastalığın ne kadar şiddetli geçeceği, hastanın kaybedeceği sıvı miktarı ile ilişkilidir. Genellikle bu semptomlar üç ila dokuz gün süre ile görülür.
Rota Virüs Tedavisi Nasıl Yapılır?
Belli bir ilaç tedavisi olmayan rota virüs ishalinde antibiyotik uygulamalarından kaçınılması gerekir. Zira bunun bir anlamı yoktur. İshal kesiciler de çocuk açısından sakınca arz eder. Bu uygulamalar ancak geçirilen ishalin süresini uzatır. Rota virüs ishalinde tedavinin temel amacı vücudun yaşadığı sıvı kaybını gidermek ve kusma şikayetinin önüne geçmektir. Yükselen ateşi düşürmek için ateş düşürücü ilaçlardan faydalanılabilir. Yağlı yiyeceklerden uzak durulur, daha çok patates, muz ve çorba gibi gıdalarla beslenme tercih edilir.
Henüz ek gıda almayan bebekler ise emzirmeye devam edilir. Şiddetli derecede sıvı kaybı yaşayan ve aşırı kusan bebeklerin hastaneye yatırılması gerekebilir. Bu süreçte damar yolundan sıvı beslenme tercih edilebilir. Sıvı kaybına müdahale edilmemesi ve şiddetli sıvı kaybı halinde ilerleyen süreçlerde böbrek yetmezliği meydana gelebilir. Hastalık kendiliğinden geçer diye düşünüp ihmalkar davranılmamasında fayda vardır.
Rota Virüs İshalinden Nasıl Korunulur?
Rotoa virüsten korunmanın en etkili yolu rota virüs aşısıdır. Fakat bu aşının yüzde yüz bir koruyuculuğu olmadığını belirtmek gerekir. Yani aşılanmış çocuklarda hastalanabilirler. Ancak hastalığı hafif geçirirler. Aşının ilk dozu, bebek iki aylıkken oral yoldan uygulanır. En geç yaşamın 14 hafta 5 gününden önce rota virüs aşısının ilk dozunun yapılması gerekir. Türkiye’de rota virüs aşısı iki veya üç doz halinde uygulanmaktadır. Ülkemizde uygulanan iki çeşit rota virüs aşısı mevcuttur.
Toplumda rota virüs salgını başlarsa hasta çocukların, henüz hastalanmamış çocuklarla teması önlenmelidir. Bu gibi dönemlerde çocuklar kreşe gönderilmemeli, hijyen kurallarına titizlikle uyulmalı, çocuğun temas ettiği tüm oyuncakların temiz olduğundan emin olunmalıdır.
Rota Virüs Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Rota virüs bebeklerde ve küçük çocuklar arasında son derece hızlı ve kolay yayılan bir virüstür. Sulu ishal, karın ağrısı, yüksek ateş ve kusma; rota virüsün yol açtığı semptomlar arasındadır. Rota virüs ile enfekte olan çocuklar, aşırı miktarda sıvı kaybederler. Bu sıvı kaybının derecesi hastalığın ne şiddette geçeceğini de belirler. Rota virüs aşısı hastalıktan korunmanın en etkili yoludur. Bu aşılamanın ilk dozunun bebek 15 haftalık olmadan önce uygulanması gerekir. Doktorlar bebek sekizinci ayını tamamlamadan evvel rota virüs aşının tüm dozlarının tamamlanması gerektiğinin altını çizerler. 2 veya 3 doz halinde uygulanan rota virüs aşısı, bebeklere oral damla yolu ile verilir.
Rota Virüs Aşısı Hangi Durumlarda Yapılır?
Rota virüs ishaline yakalanan bebeklere, ardından meydana gelebilecek enfeksiyonların önlenebilmesi için aşı uygulanmalıdır. Bazı durumlarda kusma ve ishal hafif şekilde yaşanabilir. Ancak bazı çocuklar bu sırada aşırı miktarda sıvı kaybı yaşayabilirler.
Rota Virüs hastalığı genellikle üç ila dokuz gün boyunca varlığını sürdürür. Bu süreçte kimi zaman dışı yoluyla kimi zaman ise oral yolla virüs başkalarına bulaşabilmektedir. Önlem alınmadığı takdirde ciddi sağlık sorunlarına ve ölüme yol açabilen rota virüsün olumsuzluklarının hafif şekilde atlatılması için rota virüs aşısı muhakkak yaptırılmalıdır.
Rota Virüs Aşısı Faydaları Nelerdir?
Aşılanan çocuklar şiddetli seyreden rota virüs ishalinden korunurlar. Hastalık gözlense bile hastalıktan kaynaklanan şiddetli ishal çoğu zaman görülmez. Bu noktada başka virüslerin veya koşulların neden olacağı ishal veya kusma şikayeti gözlenebilir. Fakat ölümcül sonuçlar doğurabilen rota virüs ishali görülmez veya çok hafif atlatılır.
Rota Virüs Aşısı Yasal Olarak Zorunlu Mu?
Yasal olarak yaptırılması zorunlu tutulan aşılardan biri değildir. Ancak çocukların bu tehlikeli virüsten korunması için aşının yaptırılması ve hijyen koşullarının sağlanması gerekir. Özellikle bağırsak iltihabı tehlikesinden korunmak için rota virüs aşısı yaptırılmalıdır.
Sağlık Bakanlığının açıklayıp takip ettiği zorunlu aşı takviminde yer almadığı için rota virüs aşısı devlet tarafından karşılanmamaktadır.
Rota Virüs Aşısının Sağladığı Koruma Kaç Yıl Sürer?
Rota virüs bebekleri ve küçük çocukları etkileyen tehlikeli bir virüstür. Bu yüzden doğru zamanda uygulanması gerekir. Beş yaşına kadar her çocuğun en az bir defa yakalandığı bu virüsten korunmak için aşı uygulanması şarttır. Rota virüs aşısı ömür boyu koruma sağlamasa da aşılanan her 10 çocuktan 7 ila 8’i hastalığa tekrar yakalanmaz.
Hamilelikte Rota Virüs Aşısı Uygulanabilir Mi?
Rota virüs aşısının hamilelik döneminde uygulanıp uygulanamayacağına dair herhangi bir araştırma bulunmaz. Canlı aşı olduğundan genellikle tercih edilmez. Bu konuda en doğru kararı doktorunuza danışarak alabilirsiniz.
Rota Virüs Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
Her aşıda olduğu gibi rota virüs aşısında da bazı yan etkiler ortaya çıkabilir. Yan etkiler, birinci ve ikinci dozdan sonraki ilk haftada ortaya çıkabilir. Ancak belirtmek gerekir ki rota virüs aşısının yan etkileri nadiren ortaya çıkan, hafif seyreden ve kısa süre içerisinde kendiliğinden geçen yan etkilerdir. Olası yan etkileri sıralamamız gerekirse:
- Huzursuzluk
- İshal
- Kusma
- Nefes Darlığı
- Uykulu Olma Hali
- İştah Kaybı
- Hafif Ateş
- Dışkı Renginde Değişimler
- Bağırsak Tıkanıklığı
Bu yan etkiler, beklenenden ciddi şekilde seyrediyorsa, vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.
Rota Virüs Aşısının Yapılmadığı Durumlar Nelerdir?
Bazı durumlarda rota virüs aşısının uygulanması tavsiye edilmez. Bebek ve çocuklara aşı uygulanmadan önce mutlaka bir uzmana danışmak gerekir. Bu durumları sıralamamız gerekirse:
- Rota virüs aşısının önceki dozlarında alerjik reaksiyon gözlendiyse
- Çocuk, kanser tedavisi görüyorsa
- Şiddetli bir immün yetmezliği varsa
- İntussepsiyon hastalığı geçirmişse
- HIV veya AIDS gibi bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık varsa
- Steroid tedavisi görüyorsa rota virüs aşısı uygulanmaz.
Rota Virüs Aşısı Diğer Aşılarla Birlikte Uygulanabilir Mi?
Evet, Rota Virüs aşısının diğer aşılarla birlikte uygulanmasında bir sakınca yoktur. Rota virüs aşısı doktor gözetiminde verem, DTaP, HİB, Çocuk Felci, Pnömokok Konjuge ve Hepatit B aşısı ile birlikte uygulanabilmektedir. Bu durumda en doğru karar verici Uzman Çocuk Doktorlarıdır.
Rota Virüs Aşısı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Aşının ilk dozunun bebek on beşince haftasına girmeden uygulanması gerekir. Sekizinci aydan önce de son doz rota virüs aşısı uygulanmalıdır.
Rota virüs aşısı bebekleri, rota virüs kaynaklı ishale karşı korumaktadır. Aşılanan her 10 çocuktan 7-8’inde hastalık gözlenmez. Aşılanmış bir çocuk, rota virüsüne yakalansa bile semptomları son derece hafif şekilde atlatır.
